Διεθνής Ημέρα Ευτυχίας & Χαρούμενα σχολεία

Η 20ή Μαρτίου έχει οριστεί ως Διεθνής Ημέρα Ευτυχίας.

Για τον εορτασμό της η UNESCO Bangkok αποφάσισε να κάνει εκστρατεία ευαισθητοποίησης και βελτίωσης των συνθηκών εκπαίδευσης με το πρόγραμμα που εύστοχα ονομάστηκε Ευτυχισμένα Σχολεία (Happy Schools Project). 

Η αναφορά της UNESCO σε αυτό το πρόγραμμα  βρίσκεται στη δ/νση:

(Happy Schools! A Framework for Learner Well-being in the Asia-Pacific)

Το πρόγραμμα ετοιμάστηκε από το περιφερειακό Γραφείο Εκπαίδευσης της UNESCO Bangkok και παρουσιάζει τα αποτελέσματα της έρευνας από τη μελέτη που είχε διεξαχθεί ως μέρος του προγράμματος Happy Schools, σε 30 χώρες της ΝΑ Ασίας και Ειρηνικού. Την αναφορά έγραψε ο Alienor Salmon που οργάνωσε την όλη ιδέα (concept) και τις δραστηριότητες του προγράμματος, καθώς και τις μεθόδους της έρευνας. Στην έρευνα συμμετείχαν μαθητές, δάσκαλοι, γονείς, διευθυντές σχολείων και υποστηρικτικό προσωπικό σχολείων. Στο πλαίσιο του προγράμματος, διοργανώθηκε το ASEAN Schools Workshop (Νοέμβριος 2014) και Happy School Seminar (Ιούνιος 2015).

Αποφασίσαμε να δημοσιοποιήσουμε τη συγκεκριμένη αναφορά και λόγω επικαιρότητας, αλλά και επειδή πιστεύουμε ότι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους εκπαιδευτικούς της ΠΕ, οι οποίοι μέσα από την ενασχόλησή τους με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση οραματίστηκαν και τη ριζική αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος, ώστε το σχολείο να γίνει χώρος χαράς και δημιουργίας.

Η παραπάνω αναφορά της UNESCO  παρουσιάζει τα ευρήματα της μελέτης που έγινε στο πλαίσιο του Happy Schools Project με σκοπό την ανάπτυξη ενός πλαισίου για τη δημιουργία ευτυχισμένων σχολείων ( Happy Schools Framework). Συγκεκριμένα, η μελέτη αποσκοπούσε στο να ορίσει τα κριτήρια για το τι συνιστά ένα ευτυχισμένο σχολείο, καθώς και να προτείνει στρατηγικές που οδηγούν στην ικανοποίηση των κριτηρίων αυτών μέσα στο σχολικό πλαίσιο. Το Happy Schools Framework διαμορφώθηκε με τη συνεργασία όλων των παραγόντων που εμπλέκονται στη σχολική ζωή (school level stakeholders), και ορίστηκαν 22 κριτήρια που οργανώθηκαν σε τρεις μεγάλες θεματικές: ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ, ΤΟΠΟΣ

1. Άνθρωποι: αφορά στις κοινωνικές σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της σχολικής κοινότητας. 

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένα  Happy School ορίζει σχολικές πρακτικές που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των γονέων, ενισχύουν φιλίες και διαδραστικές δραστηριότητες μεταξύ μαθητών διαφορετικών τάξεων και σχολικές δραστηριότητες που εμπλέκουν άμεσα μέλη της τοπικής κοινωνίας. Άλλο σπουδαίο κριτήριο είναι οι θετικές στάσεις και ιδιότητες των δασκάλων, όπως ευγένεια, ενθουσιασμός, δικαιοσύνη, και ο ρόλος τους ως πρότυπα έμπνευσης, δημιουργικότητας και ευτυχίας για τους μαθητές. Αυτοί που συμμετείχαν στην έρευνα τόνισαν την ανάγκη κατά την πρόσληψη δασκάλων και την αξιολόγησης τους, να λαμβάνεται το κριτήριο αυτό υπόψη, δηλαδή να δίνεται περισσότερη έμφαση στην προσωπικότητα, συμπεριφορά και ήθος των εκπαιδευτικών. Επίσης σημαντικό κριτήριο στην κατηγορία αυτή είναι οι θετικές και συνεργατικές αξίες και πρακτικές, όπως η αγάπη, συμπάθεια, αποδοχή και σεβασμός. 

2. Διαδικασία: αφορά στις διδακτικές και μαθησιακές μεθόδους

Περιλαμβάνει μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης που ενισχύουν το αίσθημα ευημερίας, όπως λογικό και δίκαιο φόρτο σχολικής εργασίας για τους μαθητές. Η έμφαση που δίνεται στην απομνημόνευση κατά την προετοιμασία για τις εξετάσεις έχει προκαλέσει αυξανόμενη ανισορροπία μεταξύ μελέτης και παιχνιδιού. 

Σημαντικό κριτήριο είναι η ελευθερία, δημιουργικότητα και ενεργή συμμετοχή των μαθητών. Ένα Happy School πρέπει να επιτρέπει την ελεύθερη έκφραση γνώμης των μαθητών χωρίς τον φόβο των λαθών. Τα λάθη να θεωρούνται μέρος της μαθησιακής διαδικασίας. 

Το περιεχόμενο του αναλυτικού προγράμματος να είναι χρήσιμο, συμμετοχικό,  και να αφορά σύγχρονα ζητήματα που σχετίζονται με τη ζωή των μαθητών.

3. Τόπος: αφορά στους συγκείμενους παράγοντες, φυσικό περιβάλλον και σχολική ατμόσφαιρα.

Ένα ζεστό και φιλικό μαθησιακό περιβάλλον, με μουσική, χρώματα, πόστερς, εικόνες και περισσότερες ανοιχτές αίθουσες. 

Ασφαλές περιβάλλον χωρίς εκφοβισμούς (bulling). Προτείνονται στρατηγικές, όπως την εγκατάσταση ενός "buddy bench", και την υλοποίηση δραστηριοτήτων που δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να διαδράσουν και να κατανοήσουν ο ένας τον άλλο μέσα από κοινές μαθησιακές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.

Σχολικό όραμα και ηγεσία που δίνει προτεραιότητα στην ευτυχία.

Όσον αφορά στο φυσικό περιβάλλον, τονίζεται η ανάγκη για περισσότερους ανοιχτούς και πράσινους χώρους μάθησης και παιχνιδιού. Προτείνεται η δημιουργία σχολικού κήπου, καθώς και περισσότερη χρήση υπαίθριων χώρων κατά τη διδασκαλία, ώστε να συνδεθούν οι μαθητές με τη φύση και να εμπλακούν σε ερευνητικές δραστηριότητες μέσα στη φύση.

Το πλαίσιο για τα «ευτυχισμένα σχολεία» σχετίζεται και με άλλες πρωτοβουλίες όπως με τα Φιλικά Σχολεία προς τα Παιδιά (Child Friendly Schools), μοντέλο που ιδρύθηκε από τη UNICEF και εστιάζει στην ευτυχία και ευημερία του μαθητή και τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης, πέρα από τα ακαδημαϊκά αποτελέσματα.

Η αναφορά αυτή στοχεύει και στο πολιτικό και στο σχολικό επίπεδο. Έχει σκοπό να ενημερώσει τους διαμορφωτές της πολιτικής (policy makers), για να εξασφαλίσει ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα θα δώσουν προτεραιότητα στην ευτυχία και ευημερία του μαθητή, και επίσης, να μοιραστεί ιδέες και πρακτικές με σχολεία που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ευτυχία και ευημερία σε σχολικό επίπεδο.

Δεδομένης της σχέσης της αναφοράς με διάφορες πρωτοβουλίες, όπως την "Θετική Ψυχολογία" ή "Θετική Εκπαίδευση", καθώς και με την Εκπαίδευση για τον Παγκόσμιο Πολίτη

(Education of Global Citizenship), απευθύνεται και σε ερευνητές και ακαδημαϊκούς, όπως και στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα.

Στο 1ο κ 2ο κεφάλαιο της αναφοράς παρουσιάζεται το ερευνητικό πλαίσιο της μελέτης, συμπεριλαμβανομένων του ιδεολογικού πλαισίου και των ερευνητικών μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν. 

Το 3ο κεφάλαιο κάνει μια σε βάθος αναφορά στο παγκόσμιο και περιφερειακό πλαίσιο, παρουσιάζοντας τις θεωρητικές και φιλοσοφικές βάσεις της ιδέας για τα Happy Schools, τις παγκόσμιες πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την ευτυχία και ευημερία και περιγράφει περιπτώσεις μελέτης (case studies) ανάπτυξης παρόμοιων εκπαιδευτικών πολιτικών στην περιοχή της ΝΑ Ασίας και του Ειρηνικού. Τα πρωτογενή δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από τους εμπλεκόμενους σε σχολικό επίπεδο σχημάτισαν το Happy School Framework.

Στο 4ο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα 22 κριτήρια κατηγοριοποιημένα σε τρεις  μεγάλες θεματικές, καθώς επίσης και παραδείγματα στρατηγικών. 

Το 5ο κεφάλαιο περιλαμβάνει σκέψεις, τα επόμενα βήματα και συμπεράσματα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που παρουσιάζονται στην αναφορά αυτή, διάφορες θεωρίες δείχνουν ότι η ευτυχία ορίζεται ως σκοπός της ζωής του ανθρώπου, με την εκπαίδευση ως βασικό μέσον για την επίτευξή της. Κατά συνέπεια, είναι ανάγκη τα εκπαιδευτικά συστήματα να υιοθετήσουν εναλλακτικούς τρόπους μάθησης που θα επιτρέπουν την ανάδειξη των ιδιαίτερων ταλέντων και ικανοτήτων του κάθε μαθητή, ενώ συγχρόνως, αναγνωρίζοντας ότι η ευτυχία απαιτεί συλλογικότητα, το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να προωθεί μαθησιακές εμπειρίες που ενθαρρύνουν και ενισχύουν φιλίες και σχέσεις εντός της σχολικής κοινότητας.

Η αναφορά αυτή επίσης μας λέει ότι όλα τα ανθρώπινα όντα μπορούν να μάθουν πώς να είναι ευτυχισμένα και ότι είναι ευτυχισμένα όταν μαθαίνουν από γνήσια αγάπη για τη μάθηση, πράγμα που οδηγεί σε ένα αίσθημα επιτυχίας και πλήρωσης. Επίσης, η έρευνα έδειξε ότι όταν η προτεραιότητα της εκπαίδευσης είναι η ευτυχία και ευημερία προκύπτουν υψηλότερα ακαδημαϊκά επιτεύγματα, γεγονός που έχει υποτιμηθεί μέχρι τώρα.

Αυτή η αναφορά επομένως περιγράφει δύο επίπεδα παρέμβασης απαραίτητα για να γίνουν τα σχολεία πιο ευτυχισμένα: το πολιτικό και το σχολικό. Απαιτούνται εκπαιδευτικές πολιτικές που δίνουν προτεραιότητα στην ευτυχία και ευημερία των μαθητών, και μια νέα γενιά «θετικών δασκάλων», ενώ οι αξίες και ικανότητες που μπορούν να ενισχύσουν την ευτυχία των μαθητών, να αναγνωρίζονται και να αξιολογούνται μαζί με τα άλλα κριτήρια του αξιολογικού συστήματος. Προτείνονται και κάποιες στρατηγικές με τις οποίες μπορεί να ξεκινήσει η αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος.

Η υπερβολική εστίαση στους «αριθμούς» στα υφιστάμενα εκπαιδευτικά συστήματα, καθιστά άμεση την ανάγκη για περαιτέρω συνηγορία υπέρ της ευαισθητοποίησης για την αλλαγή των στάσεων σε σχέση με το τι είναι ποιοτική εκπαίδευση, ώστε να κατανοήσει και το κοινό τη σπουδαιότητα της ευτυχίας και ευημερίας στα σχολεία, σ’ ένα κόσμο που άγεται και φέρεται από ποσοτικά κριτήρια και εξοντωτικούς ανταγωνισμούς.

Είναι φανερό ότι το Happy Schools Framework μπορεί να υιοθετηθεί και από άλλες χώρες, εκτός αυτών που συμμετείχαν στην έρευνα.

Η ευτυχία και ευημερία δεν πρέπει να θεωρηθούν ως κάποιοι από τους στόχους του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά ως το μέσον για υψηλότερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα και για ευτυχία στην προσωπική ζωή και στην εργασία.

Γενικά, τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι υπάρχει ανάγκη για περισσότερο χρόνο και χώρο στα σχολεία για εξωδιδακτικές δραστηριότητες ή για ευχάριστες και συμμετοχικές μαθησιακές προσεγγίσεις, καθώς επίσης και για να εκφραστούν ελεύθερα οι μαθητές ή να κάνουν χρήση υπαίθριων και πράσινων χώρων κατά τη μαθησιακή διαδικασία.

Εφόσον οι διαμορφωτές της πολιτικής, εντός και εκτός σχολείου, κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές, αυτό θα σημαίνει ευτυχέστερο σχολείο, που θα συμβάλει στη δημιουργία ευτυχέστερων κοινωνιών και, τελικά, ενός ευτυχέστερου κόσμου.

Κράτα το

Κράτα το