Πώς μια ανάγκη γέννησε μια Ένωση. Το ιστορικό της δημιουργίας της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.

Βρισκόμαστε στο 1990. Όσοι και όσες από μας δουλεύαμε στο χώρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.) είχαμε νοιώσει συχνά την ανάγκη για επικοινωνία, ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων, για εκτίμηση και αξιολόγηση της δουλειάς μας, αλλά και για βαθύτερη ενασχόληση με τα θεωρητικά ζητήματα. Κάποιοι και κάποιες από μας συναντιόμασταν στα επιμορφωτικά σεμινάρια για την Π.Ε. χωρίς ωστόσο να έχουμε την ευκαιρία, εμείς οι παλιότεροι, να κουβεντιάσουμε σε βάθος τα ζητήματα που μας απασχολούσαν. Σίγουρα κάποια από αυτά θίγονταν σε αυτές τις επιμορφωτικές συναντήσεις, αλλά ο κύριος στόχος τους ήταν η επιμόρφωση των νέων συναδέλφων.

Καθώς, λοιπόν, η ανάγκη αυτή ωρίμασε και με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δέκα χρόνων από την πρώτη επίσημη εφαρμογή προγράμματος Π.Ε. σε ελληνικό σχολείο, είχαμε την ιδέα, μαζί με τον Αλέκο τον Γεωργόπουλο, να οργανώσουμε ένα τριήμερο στις 26, 27 και 28 Απρίλη του 1991, στο οποίο καλέσαμε εκπαιδευτικούς με εμπειρία στην Π.Ε. από όλη την Ελλάδα Η πρόσκληση πήγε σε όσους και όσες γνωρίζαμε, με την παράκληση ο κάθε εκπαιδευτικός που θα λάβαινε την επιστολή μας να την κοινοποιούσε και σε άλλους που γνώριζε ότι δουλεύουν στον χώρο αυτό. Συνεργάτες στην προσπάθειά μας αυτή ήταν η Παιδαγωγική Σχολή του ΑΠΘ με τους πανεπιστημιακούς δασκάλους που συμμετείχαν στη συνάντηση και ο Δήμος Τριανδρίας που παραχώρησε τους χώρους του και στήριξε την οργάνωση.

Στείλαμε, λοιπόν, την παρακάτω επιστολή:

 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Πρόσκληση για συζήτηση

Αγαπητέ φίλε / φίλη

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση συμπλήρωσε δέκα χρόνια ζωής στην Ελλάδα (1981-90). Πρέπει να αξιολογήσουμε το που βρισκόμαστε και το που θέλουμε να πάμε. Μέχρι τώρα έχουν γίνει πραγματικά αξιολογότατες προσπάθειες από «μοναχικούς καβαλάρηδες» που συνεπώς έχουν τώρα συσσωρευμένη πείρα.             

Παρ’ όλο που η Π.Ε. επιβιώνει, δεν εξαπλώνεται με τον ρυθμό που θα θέλαμε. Προβλήματα που θεωρούνται τροχοπέδη αυτής της εξέλιξης είναι η έλλειψη αλληλοενημέρωσης, η έλλειψη ενημέρωσης για τη βιβλιογραφία, η έλλειψη χρόνου για την εφαρμογή προγραμμάτων και η περιορισμένη αποδοχή της από τα νεαρά μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, χωρίς βέβαια η απαρίθμηση αυτή να είναι εξαντλητική.

Πρέπει να συζητηθούν μια σειρά από θέματα και γι αυτό  με αυτό το γράμμα καλούνται όσοι έχουν δουλέψει για μερικά χρόνια να μεταφέρουν κριτικά τις εμπειρίες τους.

Θέματα για συζήτηση

1. 1.       Παιδαγωγικά θέματα: Π.Ε. και παραδοσιακό σχολείο, παραδοσιακός δάσκαλος. Είναι η Π.Ε. ένα νέο, αυτόνομο, αυθύπαρκτο παιδαγωγικό μοντέλο ή είναι συρραφή παιδαγωγικών τεχνικών; Σχέση διδάσκοντος διδασκομένων μέσα από την Π.Ε. Ρόλος των ειδικών μέσα στην Π.Ε. Καλοί και κακοί μαθητές στην Π.Ε. Ομάδες δουλειάς και απόδοσή τους στο πλαίσιο της Π.Ε. Αξιολόγηση προγραμμάτων Π.Ε. (στόχοι, περιεχόμενο, αξίες, μέθοδοι, συμπεριφορές).
2. 2.       Διεπιστημονικότητα: Τι είναι ακριβώς και τι σχέση έχει με την Π.Ε.
3. 3.       Τοπική Αυτοδιοίκηση και Π.Ε.: Αν επιχειρήθηκε, με ποιο τρόπο, αν πέτυχε, τι αποτελέσματα είχε και τι διάρκεια.
4. 4.       Χρονική διάρκεια προγραμμάτων, εξωσχολικός χρόνος, ωρολόγιο πρόγραμμα.
5. 5.       Αναλυτικό πρόγραμμα και Π.Ε. Περνάει κάτι από το πρώτο μέσα στο δεύτερο; Αξίζει τον κόπο να το μεγιστοποιήσουμε; Πώς;
6. 6.       Διαμόρφωση σχέσεων μεταξύ των εκπαιδευτικών μέσα από τα προγράμματα Π.Ε.
7. 7.       Επιμόρφωση διδακτικού προσωπικού και διευθυντών στην Π.Ε. Πώς, πότε, για ποια θέματα.
8. 8.       Οικονομικά ζητήματα. Εξεύρεση και διαχείριση πόρων.

Θα προσκληθούν και παιδαγωγοί από το Α.Π.Θ

Παρακαλούμε σημειώστε οτιδήποτε άλλο ειδικό θέμα για το οποίο θα θέλατε να μάθετε περισσότερα και γράψτε μας για ποιο θέμα θα θέλατε να κάνετε μια μικρή εισήγηση. Στείλτε μια περίληψη μέχρι τέλος Ιανουαρίου (1991). Παρακαλούμε οι εισηγήσεις να είναι συγκεκριμένες και να βασίζονται στην εμπειρία προγραμμάτων που εκπονήθηκαν από σας. Το ίδιο και οι προτάσεις σας.

Αν γνωρίζετε κάποιον/α με πείρα και ενδιαφέρον για την Π.Ε., παρακαλούμε φωτοτυπείστε το γράμμα και στείλτε του/της ένα αντίτυπο.

Η συζήτηση σχεδιάζεται για τις 26-27-28 Απριλίου 1991 στη Θεσσαλονίκη. Θα επιβαρυνθείτε με τα έξοδα μετακίνησής σας. Περισσότερες λεπτομέρειες αργότερα. Απαντήστε το γρηγορότερο δυνατόν.

Ελισάβετ Τσαλίκη

Αλέξανδρος Γεωργόπουλος

Παιδαγωγική Σχολή ΑΠΘ.

 Ομολογούμε, ότι αυτή η 1η πανελλήνια συνάντηση για την Π.Ε., ξεπέρασε τις προσδοκίες μας -τα πιο άγρια όνειρά μας όπως συνήθιζε να λέει ο Αλέκος-. Η δική μας ανάγκη για επικοινωνία συνάντησε αυτή των συναδέλφων, που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και ήρθαν από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Στην τριήμερη αυτή συνάντηση μεταφέρθηκε κριτικά η συμπυκνωμένη πείρα των συναδέλφων από τις εφαρμογές προγραμμάτων Π.Ε. στα σχολεία τους και θίχτηκαν ζητήματα όπως τα προβλήματα και οι δυσκολίες στην εφαρμογή των προγραμμάτων, η σχέση της Π.Ε. με το παραδοσιακό σχολείο και το υπερσυγκεντρωτικό αναλυτικό πρόγραμμα, η ίδρυση και ο ρόλος των ΚΠΕ, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και ο ρόλος των ΚΠΕ, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και ο ρόλος των ΣΕΛΜΕ και ΣΕΛΔΕ, η σε βάθος κατάρτισή μας σε θέματα παιδαγωγικά, φιλοσοφίας και μεθοδολογίας της Π.Ε. Διατυπώθηκαν οι επιστημολογικοί και παιδαγωγικοί προβληματισμοί που ανακύπτουν από την εφαρμογή προγραμμάτων καθώς και η δημιουργία κινήτρων έτσι ώστε περισσότεροι εκπαιδευτικοί να ενθαρρυνθούν και να ασχοληθούν με την Π.Ε. Συζητήθηκε ο ρόλος των συντονιστών Π.Ε. κατά νομό, η εφαρμογή προγραμμάτων στον εξωσχολικό χρόνο και η αξιοποίηση του χρόνου των σχολικών εκδρομών. Τονίστηκε ο ρόλος που θα μπορούσαν να παίξουν τα Παιδαγωγικά Τμήματα των Πανεπιστημίων, η ίδρυση μιας τράπεζας πληροφοριών για την Π.Ε. καθώς και η έκδοση ενός εντύπου / περιοδικού για την αλληλοενημέρωση των συναδέλφων.

Όλα αυτά αποτέλεσαν τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι ομάδες εργασίας που σχηματίστηκαν, στις οποίες εμπλουτίστηκε ο προβληματισμός που αναπτύχθηκε από τις εισηγήσεις που είχαν προηγηθεί και έγιναν συγκεκριμένες προτάσεις.

Αυτό όμως που κυρίως προέκυψε ως αναγκαιότητα, ήταν η διάθεση για μονιμότερη επικοινωνία μεταξύ μας. Προτάθηκε, λοιπόν, η σύσταση ενός φορέα εκπαιδευτικών από όλες τις βαθμίδες με εμπειρία στην Π.Ε. Για το λόγο αυτό συστήθηκε μία δεκαμελής επιτροπή πρωτοβουλίας που ανέλαβε να προετοιμάσει μια νέα συνάντηση με αποκλειστικό θέμα τη δημιουργία αυτού του φορέα. Η επιτροπή αυτή ανέλαβε να διερευνήσει τη μορφή, τους στόχους, τα μέσα, τις αρμοδιότητες και το νομικό πλαίσιο αυτού του φορέα, καθώς και να προσπαθήσει να φέρει την εμπειρία από αντίστοιχους φορείς της Ευρώπης. Έτσι, λοιπόν, πολύ σύντομα στάλθηκε η δεύτερη πρόσκληση.

Η 2η αυτή πανελλήνια συνάντηση ορίστηκε να γίνει άμεσα, εντός δύο μηνών, στις 29 και 30 Ιούνη του 1991 και πάλι στη Θεσσαλονίκη, στο πολιτιστικό κέντρο Μύλοι Α. Ε., - το οποίο μόλις ετοιμαζόταν να ανοίξει, ένα πολιτιστικό γεγονός για την πόλη-. Τη φορά αυτή οι προσκλήσεις στάλθηκαν σε αντιπροσωπευτικότερο αριθμό συναδέλφων σε σχέση με την πρώτη φορά. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στις δύο συναντήσεις προσφέρθηκε φιλοξενία από τους Θεσσαλονικείς συναδέλφους σε όσους ήταν από μακριά και το είχαν ανάγκη.

Οι βασικοί άξονες στους οποίους κινήθηκαν οι εισηγήσεις ήταν αφενός η αποκόμιση εμπειριών από τη λειτουργία αντίστοιχων φορέων σε άλλες χώρες και αφετέρου η συζήτηση των στόχων, των αρμοδιοτήτων καθώς και ενός προσχεδίου καταστατικού για την ίδρυση του δικού μας φορέα. Σε αυτή τη 2η συνάντηση, λοιπόν, προσκλήθηκε και πήρε μέρος o Philip Neal, γενικός γραμματέας της ΝΑΕΕ (National Association of Environmental Education) του Ηνωμένου Βασιλείου, αντίστοιχης ένωσης με αυτή που θέλαμε να δημιουργήσουμε και ο οποίος αναφέρθηκε αναλυτικά στη δημιουργία και στη λειτουργία αυτού του φορέα στην χώρα του. Επίσης, παρουσιάστηκαν αντίστοιχες εμπειρίες από την Ισπανία και από τον φορέα «Ecole et Nature» της Γαλλίας.

Με την ολοκλήρωση του προβληματισμού που αναπτύχθηκε, δημιουργήθηκε νέα δεκαμελής επιτροπή, η οποία ανέλαβε να επεξεργαστεί με τη βοήθεια νομικού συμβούλου το σχέδιο καταστατικού, σύμφωνα με το οποίο δημιουργείται φορέας εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων που ασχολούνται με την Π.Ε., με την επωνυμία «Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.).

Αυτές οι δύο πανελλήνιες συναντήσεις γέννησαν την ιδέα και προετοίμασαν την Ιδρυτική Συνέλευση της Ένωσης που έγινε στις 23 Νοεμβρίου του 1992, στο τέλος του διήμερου συνεδρίου που οργάνωσε το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με θέμα «Οικολογία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση».  Ίσως, για λόγους ιστορικούς, το υλικό που υπάρχει από αυτές τις δύο συναντήσεις θα μπορούσε να εκδοθεί μελλοντικά.